استادراهنما:سرکار خانم طوبي شاكري گلپايگاني

استادمشاور: حجت الاسلام والمسلمین هادي دوست محمدي

محقق: مرضیه بیگی ابهری (9/3/95)

چکیده

  توحید امری فطری و ذاتی در بین همه مخلوقات خداوند به طور عام می­باشد. توحید وجه مشترک اعتقادی بین مذاهب اسلامی به معنای یگانه دانستن خداوند در ذات و صفات و افعال می­باشد که توحید افعالی از نظر قرآن، یعنی هیچ موثرِ مستقلی در عالم غیر از خدای سبحان نیست و قیومیت هستی، آفرینش، مالکیت، ربوبیت، رازقیت و ولایت که هریک بر دیگری مترتب است، منحصراً از آنِ خداست. توحید افعالی به طور نقلی یعنی از منظر قرآن و روایات و از دیدگاه امامیه اثبات شده است، اما بعضی از مذاهب اسلامی در این وادی به خطا رفته­اند. اشاعره که یکی از شاخه­های اهل سنت است به جبر قائل شده­اند و دخالت انسان را در افعال به طور کلی نفی می­کنند. معتزله قائل شده است که خداوند انسان را خلق کرده ولی به طور کلی در افعال به او اختیار تام داده است و معتزله توحید افعالی را قبول ندارد. نظر امامیه در توحید افعالی این است که خداوند متعال بعضی از افعال را با اسباب انجام می­دهد که آن اسباب انبیاء و ائمه معصومین «علیهم السلام» و صالحان هستند. البته، باتوجه به اینکه آفریده خداوندند و به طور طولی در انجام کارها واسطه هستند و واسطه بودنشان  نیز با اذن خداست و مستقلاً و بدون اذن خداوند کاری انجام نمی­دهند. پیروان مذهب وهابیت به علت این عقیده امامیه را کافر می­دانند و معتقدند که این عقیده شرک است و در این زمینه شبهه­هایی به عقیده امامیه وارد کرده­اند ولی به واسطه آیات و روایات عقیده ایشان مردود است و واسطه بودن ائمه «علیهم السلام» در افعال خداوند ثابت است.

کلید واژه ها: توحید، توحید افعالی، ائمه «علیهم السلام»، نظام وجود.