از وابستگی دوران پهلوی تا استقلال ایران اسلامی
 

یکی از بارزترین صفات حکومت پهلوی، وابستگی به دولت های بیگانه و به ویژه آمریکا بود. این درحالی است که یکی از اصول مهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی کشور است.

استقلال از منظر امام خمینی(ره)

از نظر حضرت امام، استقلال دو بعد سلبی و ایجابی دارد. استقلال سلبی همان استعمارزدایی است که زمینه ساز تحقق حکومت نه شرقی، نه غربی محسوب می شود¹ . امام ضمن تاکید بر ماهیت ضد استعماری نهضت، هدف انقلاب اسلامی را خارج شدن از مدار وابستگی به کشورهای امپریالیست و درنهایت، شکست ابرقدرت ها دانسته و در این زمینه،بر کوتاه کردن دست جنایتکاران خارجی و به انزواکشاندن قدرت های استعماری در جهان و نیز مقابله با ایادی منطقه ای امپریالیسم به ویژه صهیونیسم تأکید بسیار کرده اند².
در بحث استقلال ایجابی، به نظر امام خمینی هدف انقلاب اسلامی تأمین استقلال مملکت در ابعاد سیاسی، نظامی، فرهنگی، اقتصادی و فکری است. ایشان «سپردن کار به کاردانان وطن خواه امین»³ و خودکفایی و اختصاص مخازن و منابع کشور به مردم و نیز استقلال فکری مراکز آموزشی را از پیش شرط های لازم برای تحقق استقلال برشمرده و می فرمایند:
« همه چیزمان باید مستقل بشود. استقلال با وابستگی جمع نمی شود و ما [اگر] فرهنگمان وابسته بشود. استقلال نداریم؛ اقتصادمان وابسته بشود، استقلال نداریم. اول باید آن مطلب را درستش کرد. استقلال اول باید او را درستش کرد تا ما بتوانیم اسم خودمان را یک مملکت بگذاریم⁴.»

بر همین اساس در قسمت های بعدی، به بیان استقلال سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی با رویکرد مقایسه ای دوران پهلوی با استقلال حاصله در دوران انقلاب اسلامی، برگرفته از کتاب« صعود چهل ساله»، خواهیم پرداخت.

پی نوشت:

1. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). صحیفه امام، ج17، ص56.

2. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). صحیفه امام، ج14، ص135.

3. مصاحبه حضرت امام(ره) با رادیو تلویزیون فرانسه در 23شهریور 1357، به نقل از: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). صحیفه امام، ج3، ص468.

4. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). صحیفه امام، ج10، ص438و 439.

برگرفته از: صعود چهل ساله، جمعی از نویسندگان، ص  12-13