پیرمرد شامی و روشنگری امام سجاد علیه السلام

کاروان اسیران کربلا را پس از انتقال به کوفه، اندکی نگاه داشتند و پس از ارسال نامه ابن زیاد به یزید ملعون، در جواب نوشت که اسیران و سرها را روانه شام کند.

کاروان اسرای آل الله را از مسیر  کوفه تا  شام از مسیرها و شهرهای مختلف گذراندند تا به شام رسیدند.

حکایت آنچه در راه شام و در شام به اهل بیت رسول خدا ص رسید از اموری است که قلم، تاب تحریر و زبان، قوت تقریر آن را ندارد؛ همین بس که طریقه ورود اهل بیت پیامبر ص را امام باقر علیه از زبان مبارک پدرشان، امام سجاد ع، این گونه نقل می کنند که:

مرا بر شتر سوار کرده بودند، زنان ما را بر استرهای برهنه نشانیده بودند و در عقب، سرها بودند و سرپدربزگوار مرا بر نیزه زده بودند و در برابر ما می بردند و اطراف ما را نیزه داران احاطه کرده بودند.

« إن دمعت من احدنا عین، قرع رأسه بالرُّوح»؛ اگر یکی از ما گریه می کرد و اشک از چشمش می ریخت، نیزه به سر او می کوبیدند، با این حال ما را داخل شام نمودند، چون داخل آن شهر شدیم ملعونی فریاد زد:«[ یا اهل الشلام!] هرلاء سبایا أهل البیت الملعون"؛ [ ای اهل شام!] اینها اسیران اهل بیت ملعون می باشند.( العیاذبالله)( بحارالانوار، 45/154، ح 2)

سید بن طاووس نقل می کند: چون نزدیک دمشق رسیدند، امّ کلثوم سلام الله علیها، به نزد شمر ملعون آمد و گفت:

« چون ما را داخل این شهر می کنید، از راهی وارد کنید که بی شرمان شام، ما را کمتر ببینند و نظاره کمتر باشد، و بگو تا سرها را از میان محامل بیرون برند، تا مردم به نظاره سرها مشغول شوند[ و نگاهشان از ما برگردد].

آن شقی، بجهت عداوت و کینه ای که داشت، دستور داد، سرها را میان محمل های زنان بردند و از میان نظاره گران بگذرانند و آنها را به این حال بردند، تا به دروازه دمشق و بر درِمسجد جامع- که اسیران را نگاه می داشتند- نگاه داشتند.( اللهوف، ص 2100- بحارالانوار، 45/ 127.)

پیرمرد شامی و روشنگری امام سجاد علیه السلام

گفتگوی امام سجاد علیه با پیرمد شامی برگی دیگر از روشنگری و انجام رسالت آل الله را رقم می زند.

شیخ صدوق در کتاب« امالی»، یادکردِ آوردن اسیران را از دربان ابن زیاد، این گونه نقل ی کند:

«آنان( اسرای آل الله) را در پلکان مسجد که جاي اسيران بود باز داشتند. علي بن حسين که در آن روز جواني نورس بود در ميان آن‏ها بود.

پيرمردي از اهالي شام پيش آمد و به آنان گفت: خدا را سپاس که شما را کشت و نابود ساخت، و سرشاخ فتنه را شکاند، و از دشنام دادن به آن‏ها دريغ نکرد.

وقتي، سخنش تمام شد، علي بن حسين عليه‏السلام به وي گفت: آيا کتاب خداي عزوجل را خوانده‏اي؟

گفت: آري.

حضرت پرسيد: آيا اين آيه را خوانده ‏اي: « قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ اَلْمَوَدَّةَ فِي اَلْقُرْبى  »؛ « بگو، من از شما هرگز براي رسالتم مزدي نمي‏خواهم، مگر مهرورزي بر خويشانم»

پيرمرد گفت: آري.

حضرت فرمود: ما همان (خويشان رسول‏خدا) ايم. سپس فرمود: آيا در قرآن خوانده ‏اي که: « وَ آتِ ذَا اَلْقُرْبى حَقَّهُ »؛ «حق خويشان را بده»؟

گفت: آري.

 حضرت فرمود: ما آن (خويشان) هستيم. پرسيدند: آيا اين آيه را خوانده ‏اي:« وَ اِعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي اَلْقُرْبى  »؛ «خدا فقط مي‏خواهد که نقص و ناپاکي را از شما، اهل بيت، دور سازد و شما را با پاکيزگي ويژه‏اي پاک گرداند»؟

 گفت: آري.

حضرت فرمود: ما همانانيم.

پيرمرد شامي دستش را به سوي آسمان بلند کرد و سپس گفت: بار پرودگارا من به سوي تو باز مي‏گردم و سه بار اين سخن را تکرار کرد و افزود: بار پرودگارا من به سوي تو از دشمن آل محمد صلي الله عليه و آله و کشندگان اهل بيت محمد صلي الله عليه و آله بيزاري مي‏ جويم. من قرآن را خوانده بودم اما تا امروز، اين معنا را درک نکرده بودم.

منابع: الامالی، شیخ صدوق، ص 230، ح 242- روضة الواعظین، فتال نیشابوری، ص 210.

متن عربی گفتگوی امام سجاد علیه السلام با پیرمرد شامی

وَ عَنْ دَيْلَمِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: كُنْتُ بِالشَّامِ حَتَّى أُتِيَ بِسَبَايَا آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِم فَأُقِيمُوا عَلَى بَابِ اَلْمَسْجِدِ حَيْثُ تُقَامُ اَلسَّبَايَا وَ فِيهِمْ عَلِيُّ بْنُ اَلْحُسَيْنِ فَأَتَاهُمْ شَيْخٌ مِنْ أَشْيَاخِ أَهْلِ اَلشَّامِ فَقَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِي قَتَلَكُمْ وَ أَهْلَكَكُمْ وَ قَطَعَ قُرُونَ اَلْفِتْنَةِ فَلَمْ يَأْلُ عَنْ سَبِّهِمْ وَ شَتْمِهِمْ- فَلَمَّا اِنْقَضَى كَلاَمُهُ قَالَ لَهُ عَلِيُّ بْنُ اَلْحُسَيْنِ عَلَيْهِمَا السَّلاَمُ إِنِّي قَدْ أَنْصَتُّ لَكَ حَتَّى فَرَغْتَ مِنْ مَنْطِقِكَ وَ أَظْهَرْتَ مَا فِي نَفْسِكَ مِنَ اَلْعَدَاوَةِ وَ اَلْبَغْضَاءِ فَأَنْصِتْ لِي كَمَا أَنْصَتُّ لَكَ فَقَالَ لَهُ هَاتِ قَالَ عَلِيٌّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ أَ مَا قَرَأْتَ كِتَابَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؟ قَالَ نَعَمْ فَقَالَ لَهُ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ أَ مَا قَرَأْتَ فِي اَلْآيَةِ- قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ اَلْمَوَدَّةَ فِي اَلْقُرْبى  ؟ قَالَ بَلَى- فَقَالَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ نَحْنُ أُولَئِكَ فَهَلْ تَجِدُ لَنَا فِي سُورَةِ بَنِي إِسْرَائِيلَ حَقّاً خَاصَّةً دُونَ اَلْمُسْلِمِينَ ؟ فَقَالَ لاَ فَقَالَ أَ مَا قَرَأْتَ هَذِهِ اَلْآيَةَ وَ آتِ ذَا اَلْقُرْبى حَقَّهُ  ؟ قَالَ نَعَمْ قَالَ عَلِيٌّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَنَحْنُ أُولَئِكَ اَلَّذِينَ أَمَرَ اَللَّهُ نَبِيَّهُ أَنْ يُؤْتِيَهُمْ حَقَّهُمْ - فَقَالَ اَلشَّامِيُّ إِنَّكُمْ لَأَنْتُمْ هُمْ؟ فَقَالَ عَلِيٌّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ نَعَمْ فَهَلْ قَرَأْتَ هَذِهِ اَلْآيَةَ وَ اِعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي اَلْقُرْبى  ؟ فَقَالَ لَهُ اَلشَّامِيُّ بَلَى فَقَالَ عَلِيٌّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَنَحْنُ ذُو اَلْقُرْبَى فَهَلْ تَجِدُ لَنَا فِي سُورَةِ اَلْأَحْزَابِ حَقّاً خَاصَّةً دُونَ اَلْمُسْلِمِينَ ؟ فَقَالَ لاَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ اَلْحُسَيْنِ عَلَيْهِمَا السَّلاَمُ أَ مَا قَرَأْتَ هَذِهِ اَلْآيَةَ- إِنَّما يُرِيدُ اَللّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً  ؟ قَالَ فَرَفَعَ اَلشَّامِيُّ يَدَهُ إِلَى اَلسَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّي أَتُوبُ إِلَيْكَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ اَللَّهُمَّ إِنِّي أَتُوبُ إِلَيْكَ مِنْ عَدَاوَةِ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِمَّنْ قَتَلَ أَهْلَ بَيْتِ مُحَمَّدٍ وَ لَقَدْ قَرَأْتُ اَلْقُرْآنَ مُنْذُ دَهْرٍ فَمَا شَعُرْتُ بِهَا قَبْلَ اَلْيَوْمِ .