استادراهنما: حجت الاسلام والمسلمین هادي دوست محمدي

استادمشاور: سرکار خانم طاهره سادات طباطبايي امين

محقق: عصمت دارابی فرد (۳۱/۶/۹۵)

چکیده

      بازشناسي تفاسير در حوزه روش‌شناسی، ضرورت اجتناب‌ناپذیر مطالعات جديد قرآني است. توجه به ابعاد مختلف روش‌شناسی تفسير جهت دستيابي به روش صحيح تفسير قرآن و نيز طبقه‌بندی تفاسير بر مبناي معيارهاي روش شناسانه، الزام‌های روش‌شناسی تفاسير را بیش‌ازپیش نمايان می‌سازد. هيچ كتابى به‌اندازه‌ی قرآن كريم مورد شرح، توضيح و تفسير قرار نگرفته است. از صدر اسلام تاكنون هزاران تفسير بر اين كتاب الهى نوشته‌شده است. اما به دليل ورود برخى مطالب نادرست به متون تفسيرى، نمى‏توان به همه‏ى اين تفاسير اعتماد كرد. براى داورى در مورد آن‏ها بايد قواعد و روش‏هاى به كار گرفته‌شده در هر يك از تفاسير را شناخت و ميزان صحت‌وسقم آن‏ها را مورد ارزيابى قرارداد.در این پایان نامه هم به تطبیق دو تفسیر گران‌سنگ المیزان و مجمع‌البیان پرداخته‌ شده تا قرآن‌پژوهانی که نیاز به این دو تفسیر داشتند به‌راحتی از این مطالعه تطبیقی  بهره کافی و وافی را ببرند و وجوه اشتراک و افتراق این دو تفسیر را بشناسند. واژه تطبیق در لغت به معنای ، برابر کردن ، مانند هم بودن ، موافقت دو چیزی که باهم مقایسه می‌کنند آمده است .در اصطلاح نیز عبارت است  از سنجش مقایسه یک اثر علمی با اثر علمی دیگر  در آن موضوع ، یا اثر علمی عالمی با گرایشی با اثر علمی عالمی دیگر . این شیوه به‌صورت پراکنده در بین مسلمانان وجود داشته است ،سیر تاریخی گرایش تطبیقی در بین مسلمانان از قرن دوم شروع شد ، افرادی مانند محمد بن ادریس شافعی اختلاف الحدیث، طبری اختلاف الفقهاء و ابوالحسن اشعری، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلّین را نوشتند. در میان شیعه شیخ الطائفة طوسی کتاب خلاف ، علامه حلی مختلف الشیعه فی احکام الشریعه را تدوین نمودند. امروزه این شیوه تبدیل به یک روش نگاه شده که در تمام رشته‌های علمی جریان دارد که با معین شدن دائره مشترکات و افتراقات جوانب اصالت هرکدام ارزیابی می‌شود.

کلیدواژه ها: بررسی تطبیقی،روش‌شناسی،المیزان ،مجمع‌البیان.