محمد بن یعقوب کُلَینی معروف به ثقةالاسلام کلینی (درگذشت ۳۲۹ق)، از محدثان بزرگ شیعه و مؤلف کتاب کافی از معتبرترین مجموعه روایی شیعه و از کتب اربعه به حساب می‌آید. او در زمان غیبت صغرای امام مهدی(عج) به دنیا آمده و با برخی از محدثان که بدون واسطه از امام عسکری(ع) یا امام هادی(ع) حدیث شنیده‌ بودند ملاقات کرده است. گفته‌اند کلینی در نقل حدیث دقت بسیاری داشته است. ابن قولویه، محمد بن علی ماجیلویه قمی، احمد بن محمد زراری از جمله شاگردان اویند.

مشهورترین لقب شیخ کلینی؛ لقب ثقه الاسلام است. در مورد علت شهرت وی به این لقب، برخی از رجال نویسان و نویسندگان زندگی علما نوشته اند:

«ثقه الاسلام، شیخ المشایخ شیعه، رییس محدثان علمای امامیه، اوثق و اعدل و اثبت و اضبط ایشان،[۱] مروّج مذهب شیعه در غیبت امام عصر (علیه السلام)، ممدوح خاص و عام، مفتی طوایف اسلام[۲] و جلالت وی مسلم فریقین است.[۳] عامه و خاصه در فتاوی به او مراجعه می کردند؛ بدان جهت به ثقه الاسلام شهرت یافته است. وی اولین دانشمند اسلامی است که در دوره اسلامی، عنوان «ثقه الاسلام» را به خود اختصاص داده است[۴]

۱. اثبت؛ یعنی در جمع و نقل حدیث از دیگران ثابت قدم تر، اضبط؛ یعنی از سایر محدثین در ضبط و نوشتن احادیث کوشاتر بوده است.

۲. مفتی طوایف اسلام؛ یعنی کسی که به عقاید همه فرقه های اسلام آگاهی داشته و می تواند بر اساس نظر همه آنها فتوا بدهد.

۳. جلالت وی مسلم فریقین است؛ یعنی بزرگی قدر و جایگاه او و عظمت علمی وی برای شیعه و اهل سنت، قطعی و حتی است.

۴. مدرس، محمد علی، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، ج ۵، ص ۷۹٫

منبع:islampedia.ir

شیخ کلینی اولین کسی است که اخبار را مبوب (تقسیم بندی) کرده و الکافی وی اولین کتاب از کتب اربعه شیعه است و این کتاب که همچنان مؤلفش بسیار عظیم و افتخار آفرین است دارای ۱۵۱۷۶ حدیث می باشد.

تالیف این کتاب ۲۰ سال طول کشید و هنگامی که کلینی در بغداد بوده است کتاب خاتمه یافته، ولی معلوم نیست شروع کتاب کی و در کجا بوده است.

شیخ مفید درباره کتاب کافی چنین می گوید: کافی در ردیف جلیل ترین کتب شیعه و سودمندترین آنها است.

محمد بن مکی عاملی - شهید اول - می گوید: کتاب کافی در علم حدیث است و شیعه مانندش را ننوشته است.

شیخ زین الدین - شهید ثانی - می گوید: بجان خودم هیچ نویسنده ای مانند کافی را برشته تالیف در نیاورده است. و قدر و منزلت کلینی و جلالت او از این کتاب نمایان است.

محقق کرکی می گوید: این کتاب از احادیث شرعی و اسرار دینی مقداری جمع آوری نموده که در کتاب دیگری یافت نمی شود.

ملا محسن فیض کاشانی می گوید: کافی شریفترین و کاملترین و جامعترین کتاب است زیرا که در میان آنها شامل اصول و خالی از عیب و فضول است.

مولی محمد امین استرآبادی در کتاب فوائد المدینه می گوید: ما از اساتید و علمای خود شنیده ایم که در اسلام کتابی تالیف نشده که برابر یا نزدیک کتاب کافی است.( مقدمه اصول کافی، سید جواد مصطفوی)

جهت مطالعه بیشتر بر روی لینک ذیل کلیک نمایید:

زندگی نامه شیخ کلینی رحمت الله