استادراهنما: سرکارخانم فاطمه قنبري

استادمشاور: حجت الاسلام والمسلمین مهدي اسماعيلي

محقق: زهرازمردیان(۲۳/۱۲/۹۳)

چکیده

« شرح صدر » به معنی گشادگی سینه و فراخی روح است تا ظرفیت پذیرفتن سخن حق را داشته باشد و نوری است که خدا در قلب مؤمن می­افکند و سینه­ی او باز می­گردد و این نور ، توفیقی از جانب خداست برای هدایت به راه حق و حقیقت ، که با استفاده از آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته است و اهمیت شرح صدر از آن جهت است که سبب گسترش افق عقل و فکر ، بلندی روح برای پذیرش حق ، هدایت الهی و بالا رفتن ظرفیت انسان شده تا تحمل ناملایمات و گسترش روح را موجب گردد و فقدان آن باعث ضیق و تنگی روح می­شود . پذیرش توحید و معرفت ، تقوی ، تواضع و انس با خدا از ارکان شرح صدر بوده و سبب انبساط دل می­شود.عوامل مختلفی در ایجاد شرح صدر دخیل­اند ، عواملی که گاه عبادی و از مقوله توجهات ویژه­ی روح به بندگی و عبودیت الهی است . عبادتی که روح را از تنگنای دنیای مادی به اوج بندگی می­رساند و روح متلاطم را همچون قطره­ای به اقیانوس مطلق هستی ، وصل می­کند و از ظلمت دنیای مادی به ملکوت نور بندگی عبور می­دهد و گاه این عوامل از مقوله­ی اعتقاد ناب و توحید خالص است و گاه سیر معنوی درون و شناور شدن در دریای معنویتی که جان خسته در حسرت لقاء را تا بیکران معنویتی از توسل و تسلیم و توکل و رضا ، پیش می­برد یا از مقوله­ی تفکر در نظام هستی و آفریده­های پر رمز و راز الهی و یا پرهیز از گناه و معاصی که حتّی خُردترین آن، باعث زنگار قلب می­شود و پرداختن به تهذیب نفس و مصفا کردن روح از رذایل اخلاقی که موجب صفای دل و آرامش باطن است و احساس تذلل و بندگی صرف در مقابل خدای قادر متعال و آراستن خود به زیب عفاف و حیاء درون ، سبب توفیق در ترک معاصی ­شده و موانع فردی ، اجتماعی و فرهنگی سبب نپذیرفتن حقایق دینی و دوری از دستورات الهی می­شود و این مهم را محبت الهی و توسل به اهل بیت عصمت و کرامت میّسر می­سازد که نمودش همان طاعت و بندگی و تسلیم محض در برابر دستورات و مشیات الهی است و بدین طریق می­توان به توسعه روحی رسید و سینه را پذیرای قبول معارف حقه نمود و حوصله و شکیبایی کامل جهت برخورد با ناملایمات زندگی و حسن برخورد با رفتار مغرضان و جاهلان را به دست خواهد آورد .

کلیدواژه­ ها: شرح صدر ، هدایت ، ذکر ، آرامش ، طمأنینه ، حلم ، حسن خلق.