♦ استقلال اقتصادی  ♦

مصادیق وابستگی پهلوی به غرب متعدد بوده است؛ از این رو به صورت مختصر چند نمونه را بیان می کنیم.

ژنرال ویلیامسون، رئیس مستشاران نظامی در ایران، در پایان مأموریت دو سالة خود می گوید:
« این دوسال ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۳م، به نظرم دویست سال طول کشید که در این مدت، در مورد ۷۰۰ قرار داد به ارزش تقریبی ۴ میلیاد دلار مذاکره کردم... . ایران مرکز معاملة خوبی بود. این کشور بوفة بازرگانان نام گرفته بود. این بوفه بسیار بسیار خوب بود و منافع تجاری در آن فوق العاده بود^۱.»

مایکل لدین نیز نوشته است:« در برابر هر دلاری که ایالات متحده برای خرید نفت ایران خرج نفت ایران خرج می کرد، ایرانی ها دو دلار برای خرید تجهیزات نظامی و سایر کالاهای به ایالات متحده برمی گرداندند^۲.»
حکومت پهلوی مخارج خود و کشور از راه فروش نفت خام تأمین می کرد؛ از این رو به قیمت نفت و افت و خیز بازارهای جهانی به شدت وابسته بود.

جمهوری اسلامی با رویکرد مبارزه با وابستگی به نفت، توانست روز به روز وابستگی خود به نفت را کاهش دهد؛ به نحوی که در سال۱۹۷۶م(۱۳۵۵ش) نزدیک به ۹۳درصد از صادرات ایران، سهم نفت خام بوده است و جمهوری اسلامی توانست در سال ۲۰۱۶م(۱۳۹۵ش) این سهم را به حدود ۳۶ درصد کاهش دهد.
از مشکلات کشورهای نفت خیز، وابستگی بیش از حد به قیمت نفت است؛ از این رو کشورهای تولید کنندة نفت همواره سعی در کاهش وابستگی به قیمت جهانی نفت دارند.

پی نوشت:

۱. جیمز بیل، عقاب و شیر، ص۳۲۷

۲. مایکل لدین و ویلیام لوئیس، کارتر و سقوط شاه، ص۳۰

برگرفته از: صعود چهل ساله، جمعی از نویسندگان، ص ۲۱- ۱۹