استادراهنما: حجت الاسلام و المسلمین  كاووس (محمد) روحي

استادمشاور: حجت الاسلام و المسلمین حبيب الله شعباني موثقي

محقق: عاطفه شاهچراغی (۷/۹/۹۴)

چکیده

با وجود اینکه احکام واجب نقد و اصول اخلاقی که ناقد باید رعایت کند در منابع اسلامی ذکر شده است که بررسی و شناخت این موارد برای حیات علم، لازم و ضروری است ولی کاری از جهت فقهی و از جهت کشف محرمات و... به صورت مدون در خصوص نقد انجام نشده بود و لذا در این پژوهش سعی شده احکام و وظایف اخلاقی نقد تبیین شود تا جامعه پژوهشگران با رعایت این آداب و اخلاق، آراسته به اخلاق اسلامی گردند. این پایان نامه شرایط نقد سالم و صلاحیت ها و شرایط ناقد و نقد شده را بررسی نموده و بعد از استخراج احکام از فقه، مبانی آن احکام را از آیات و روایات و دلایل عقلی ذکر نموده است.در اين پژوهش روش پژوهشگر توصيف مباني فقهي اخلاق نقد در فقه اماميه بر اساس منابع معتبر مي باشد تا به جواب مساله برسد. رساله حاضر از نوع بنیادی به صورت استدلالی و جمع آوری اطلاعات متنی و کتابخانه ای است. اصل نقد آداب خاص خود از جمله فقط نقادی نظری اندیشه و عمل، برشمردن سره از ناسره و شفاف بودن نقد تا موثر باشد. حواشی نقد نیز آداب خاص خود را دارد: رعایت زمان و مکان نقد، استفاده از کلمات مثبت و محترمانه که عدم رعایت آن منجر به عدم کارایی نقد و چه بسا بسته شدن راه انتقاد در شرایطی می شود. بر اساس آیات و روایات آمده در این پژوهش امور واجب بر نقد کننده عبارت از احترام گذاشتن در نقد و استفاده از زبان مناسب، حفظ حریم خصوصی و عدم عمومی سازی، عدم شخصی سازی ومهار انگیزه ها، عدم تعصب، صداقت، فهم و درک سخن، پرهیزاز شتابزدگی، پارسایی در نقدو  امانتداری می باشد. همچنین امور مستحب بر نقد کننده عبارت از در نقد خود را مقدم داشتن، اصل مشورت، شهامت وپایبندی به جستجوی حقیقت ، نقد منصفانه، ارائه راه حل توسط ناقد و تفکیک اندیشه و رفتار از فرد می باشد. با استناد به آیات و روایات گریز از انتقاد به عنوان مکروه بر نقد شونده معرفی گردید. همچنین امور حرام بر نقد شونده، انگیزه خوانی وسوءظن به ناقد، خود برتر بینی وتحقیر منتقد و فرافکنی مشخص شد. امور مستحب بر نقد شونده عبارت از استقبال از نقد، داشتن بردباری و نقد پذیری، رشد نقد پذیری و عملکرد صحیح شخص نقد شده در قبال نقد بی جا می باشد.

 کلیدواژه ها: فقه، اخلاق، نقد، اخلاق نقد، فقه امامیه.