عنوان اثر

سال دفاع

نام و نام خانوادگی طلبه

نام و نام خانوادگی استاد راهنما

نام و نام خانوادگی استاد داور

واژگان کلیدی

مساجد، کارکـردها،آسیبها و چالشهای فراروی آن

۱۳۸۷

زهرا درجزینی

سرکار خانم رحیم پور

طوبی شاکری

آسیب شناسی، کارکرد، مسجد

چکــیـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــده

همه ادیان عبادتگاهی دارند که از قداست و احترامی خاص نزد آنان برخوردار است. این معابد در ادیان توحیدی تحت عناوین صوامع، بیع،صلوات و مساجد یاد شده اند. «وَ لولا دَفع الله الناس بعضهم لِبعض لهدمت صوامع و بیع و صلوات و مساجد» (حج، ۴۰) «اگر خداوند ظلم و تجاوز بعضی از مردم را بوسیله بعضی دیگر دفع نکند صومعه ها و کنیسه ها و کلیساها و مساجد ویران می گردد.»

در فرهنگ اسلامی برترین و مقدس ترین مکان برای مسلمانان مساجد معرفی شده است. با نگاهی گذرا به تاریخ مساجد، در می یابیم که مساجد علاوه بر نقش محوری خود که عبادت باشد، کارکردهای گوناگون دیگری نیز دارند. مساجد در صدر اسلام مرکز سازماندهی، برنامه ریزی و محل فعالیتهای فرهنگی، آموزشی، اجتماعی، سیاسی، نظامی و اقتصادی محسوب می شد و در حقیقت مساجد بزرگترین سازمان مدنی امت اسلام به شمار می رفت. در عصر کنونی مساجدبسیاری از کارکردهای خود را در ابعاد مختلف از دست داده اند. این مشکل بواسطه عوامل مختلف فردی، مانند بحران هویت دینی، میل به راحت طلبی و عدم آشنایی کافی از اسلام و مشغولیت به امور دنیوی و یا عوامل خانوادگی مانند عدم آموزش الگویی در رفتار والدین و عوامل اجتماعی مانند تهاجم فرهنگی و نارسائی مدارس و عوامل سیاسی مانند رواج تفکر سکولاریسم و عوامل مربوط به خود مساجد مانند آسیبهای زیربنایی، آسیبهای مدیریتی، آسیبهای فیزیکی و ظاهری، آسیبهای کارکردی و برنامه ای بوجود آمده است. این عوامل موجب شده است که مساجد از بعد عبادی نتوانند نقش خود را در ایجاد آرامش نمازگزاران و قرب الی الله به خوبی ایفا کنند. همچنین به علت عدم استفاده از تجهیزات فرهنگی روز و عدم رعایت اصول و مبانی تبلیغ و فقدان غنی سازی کتابخانه ها و کلاسهای آموزشی در مساجد شاهد کمرنگ شدن کارکرد فرهنگی آن می باشیم. کارکرد سیاسی مساجد نیز به علت استفاده ابزاری از دین توسط برخی متولیان و فاصله گرفتن پایگاههای بسیج از اصول و آرمانهای مقدس دچار آسیب شده است و در بعد اقتصادی نیز مساجد به علت فقدان منابع درآمد مستمر و کمبود صندوق های قرض الحسنه دچار ضعف می باشند. لذا بر متولیان امور فرهنگی واجب است این معایب را بررسی کرده و برای رفع آن چاره ای بیندیشند.