استادراهنما:  سرکار خانم عزت السادات ميرخاني

استادمشاور: سرکار خانم ام الفخر علامه

محقق: طاهره رحمانی (۲۶/۱۲/۹۳)

چکیده

قاعده الحاکم ولی الممتنع یکی از قواعدی است که در حقوق خانواده راهکار مناسبی برای حل مشکلات خانوادگی زوجین است که شارع ابتدا با امر به معروف در صدد اصلاح رابطه زوجین برمی آید ووارد این حریم خصوصی نمی شود وبعد از امتناع از باب ولایتی که بر ممتنع پیدا می کند وارد می شود وراهکار مناسب را پیش روی زوجین قرار می دهد. درساختار کلی خانواده هم اخلاق و هم حقوق نیاز است ؛رکن حقوقی ضامن برپایی واستواری اصل خانواده ومانع از فروپاشی آن است.رکن اخلاقی ضامن رشد وبالندگی وتامین اهداف خانواده است.قاعده الحاکم ولی الممتنع به هر دو رکن توجه دارد لذا در این قاعده ابتدا فرد ممتنع را ملزم به انجام وظایف خود می کنند ودر صورت امتناع، خود حاکم رأسا نسبت به موارد اقدام می کند. از آنجا که اساساحقوق انسانی را باید با اجرای قانون حمایت کرد تا انسان به ظلم وفشار محبور نگردد سیستم قانونگذاری اسلام از قواعدی چون قاعده الحاکم ولی الممتنع استفاده می کند. در حقوق خانواده وجود برخی اعمال از سوی اعضای  خانواده سبب ورود  حاکمیت این قاعده می شود. در حقیقت این قاعده به احقاق حقوق اعضای خانواده میپردازد. تحقیق حاضردر صددبررسی موانع وچالشهای تحکیم خانواده یعنی حل چالش  امتناع زوج از برداخت نفقه- دوری از زوجه به صورت اختیاری (به دلیل ایلاءو ظهار- یا بدون ایلاء وظهار) یا به صورت غیر اختیاری (غیبت زوج- اذیت وآزار زوج – نشوز مرد )امتناع از طلاق - امتناع از عمل به مفاد صلح بر مدت متعه ازراه کاربرد قاعده الحاکم ولی الممتنع می باشد.

 کلیدواژه ها: خانواده، قاعده فقهی، قاعده الحاکم ولی الممتنع.