استادراهنما: حجت الاسلام والمسلمین محمد طاهر اخلاقي

استادمشاور: سرکار خانم خديجه سادات بوترابي

محقق: سیده مرضیه شفیعی نژاد (۶/۵/۹۴)

چکیده

 وقتی در جهان اسلام جایگاه و نقش قرآن کریم، این کتاب هدایت، در ابعاد مختلف زندگی مسلمانان از جمله جنبه­های بینشی، گرایشی و رفتاری بررسی می شود، با کمال تاسف نه بینش نه گرایش و نه رفتار امت اسلامی بر اساس دستورات و آموزه هایی است که قرآن مسلمانان را به سوی آن دعوت می کند، و این همه نشان از بی توجهی مسلمانان به آموزه های قرآن در زندگی فردی و اجتماعی خود دارد. از طرفی بهره مندی از قرآن مجید و رهنمود گرفتن از آن در زندگی در گروء فهم دقیق و صحیح آیات آن است. که تنها از طریق رجوع به شارحان و مفسران قرآن یعنی اهل بیت(علیهم السلام) بدست می آید؛ چراکه طبق آیات و روایات، تمام معارف قرآن از تنزیل و تأویل قرآن نزد آنان است و دوری از ایشان امت را از درک و فهم قرآن و عمل به آن باز می دارد و آن ها را دچار کج فهمی نموده و یا در ظاهر عبارات متوقف می سازد. از این روی بررسی سیره قرآنی اهل بیت(علیهم السلام) جهت دست یابی به راهبردهایی که برای نهادینه کردن آموزه های قرآن در جامعه بکار بستن ضرورت می یابد. این پژوهش با کنکاش در کتب تفسیری و روایی و سیره اهل بیت(علیهم السلام) در دو بخش اصلی به این موضوع پرداخته؛ در بخش اول سیره قرآنی اهل بیت(علیهم السلام) در بعد علمی بررسی شده و تحت آن به نقش اهل بیت(علیهم السلام) در تفسیر و تأویل و روشهای تفسیر قرآن پرداخته؛ آن حضرات با تبیین و تفسیر آیات متشابه و مجمل و بیان معارف بلند آیات توحیدی و مشخص کردن ناسخ و منسوخ و مخصصات و مقیدات قرآنی، نیز بیان تأویل آیات قرآن معارف ناب آن را در اختیار شاگردان خود و در نتیجه امت اسلامی نهادند. همچنین با تفسیر آیات به روشهای مختلف و آموزش آن به شاگردان خود، روش جامع تفسیری را بهترین روش تفسیر معرفی نمودند.در بخش آخر سیره قرآنی اهل بیت(علیهم السلام) در بعد عملی مورد بررسی قرار گرفته که تحت آن عملی کردن آموزه های قرآن و تدابیری که جهت تروبج فرهنگ قرآنی بکار بستن بررسی شده که آن حضرات با تجسم بخشی به دستورات قرآن اجرا پذیر بودن دستورات قرآنی را امری ممکن و محوری در زندگی مسلمانان قرار دادند.نیز جهت گسترش آموزه های قرآن در پیکره امت اسلامی به تربیت مفسر پرداخته تا پاسخگوی نیازهای تربیتی و اخلاقی جامعه باشند. و بر تعلیم و تعلّم قرآن به عنوان مقدمه ای برای فهم قرآن در میان مسلمانان و تأثیر آن به جوانب مختلف زندگی تأکید داشته، نیز با استنادات قرآنی بر مرجع بودن قرآن در تمامی ابعاد زندگی تأکید و اصول و مبانی استناد به قرآن را به مسلمانان تعلیم نمودند.

کلیدواژه ها: قرآن، اهل بیت، مسلمان، تفسیر، تأویل.