و كان مِن دعائِه عليهالسلام فى وَداعِ شهرِ رَمضان
«دعادر وداع ماه مبارک رمضان»
اَللَّهُمَّ يا مَنْ لايَرْغَبُ فِىالْجَزآءِ، وَ يا مَنْ لايَنْدَمُ عَلَى الْعَطآءِ،
اى خدایى که در برابر احسان به بندگان پاداش نخواهى، و از عطا و بخشش پشیمان نمىگردى،
وَ يا مَنْ لايُكافِئُ عَبْدَهُ عَلَىالسَّوآءِ، مِنَّتُكَ ابْتِدآءٌ، وَعَفْوُكَ
اى کسى که مزد بنده خود را بیش از عمل او مىدهى، نعمتت بى استحقاق به بندگان رسد، و عفوت
تَفَضُّلٌ، وَ عُقُوبَتُكَ عَدْلٌ، وَ قَضآؤُكَ خِيَرَةٌ. اِنْ اَعْطَيْتَ
تفضل، و مجازاتت عدالت، و قضایت عین خیر است. اگر بخشش کنى عطایت را
لَمْ تَشُبْ عَطآئَكَ بِمَنٍّ، وَ اِنْ مَنَعْتَ لَمْ يَكُنْ مَنْعُكَ تَعَدِّياً،
به منّت آلوده نکنى، و اگر عنایت نکنى از باب ستم نیست،
تَشْكُرُ مَنْ شَكَرَكَ وَ اَنْتَ اَلْهَمْتَهُ شُكْرَكَ، وَ تُكافِئُ مَنْ حَمِدَكَ
آنکه تو را شکر کند شکرش کنى، در صورتى که خودت آن شکر را به او الهام فرمودى، و هر که تو را بستاید پاداشش مىدهى
وَ اَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَكَ، تَسْتُرُ عَلى مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ،
در حالى که آن ستایش را خودت به او تعلیمکردى، پرده مىپوشى بر آن که اگر مىخواستى رسوایش مىکردى،
وَ تَجُودُ عَلى مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ، وَ كِلاهُما اَهْلٌ مِنْكَ
و جود و کرم کنى بر آن که اگر مىخواستى از وى دریغ مىکردى، در صورتى که هر دو
لِلْفَضيحَةِ وَ الْمَنْعِ، غَيْرَ اَنَّكَ بَنَيْتَ اَفْعالَكَ عَلَى التَّفَضُّلِ،
مستحق رسوایى و دریغ تو اند، امّا تو تمام امورت را براساس تفضل بنا نهادهاى،
وَ اَجْرَيْتَ قُدْرَتَكَ عَلَى التَّجاوُزِ، وَ تَلَقَّيْتَ مَنْ عَصاكَ
و قدرتت را بر آئین گذشت مقرّر کردهاى، و با آن که با تو به مخالفت برخاسته با بردبارى
بِالْحِلْمِ، وَ اَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ، تَسْتَنْظِرُهُمْ
روبرو مىشوى، و به آن که در حق خویش ستم کرده مهلت مىدهى، با صبر و بردبارى خود مهلتشان مىدهى
بِاَناتِكَ اِلَى الْاِنابَةِ، وَ تَتْرُكُ مُعاجَلَتَهُمْ اِلَى التَّوْبَةِ،
تا به حضرتت بازگردند، و در مؤاخذه عاصیان شتاب نمىکنى تا به توبه موفق شوند،
لِكَيْلا يَهْلِكَ عَلَيْكَ هالِكُهُمْ، وَ لايَشْقى بِنِعْمَتِكَ شَقِيُّهُمْ اِلاّ
تا هلاک شونده آنان بدون رضاى تو هلاک نشود، و تیرهبختشان به نعمتت بدبخت نگردد مگر
عَنْ طُولِ الْاِعْذارِ اِلَيْهِ، وَ بَعْدَ تَرادُفِ الْحُجَّةِ عَلَيْهِ، كَرَماً
پس از قطع بهانه و بعد از اتمام حجت همه جانبه بر او، و این همه بزرگوارى و آقایى
مِنْ عَفْوِكَ يا كَريمُ، وَ عآئِدَةً مِنْ عَطْفِكَ يا حَليمُ. اَنْتَ
از عفو و گذشت توست اى بزرگوار، و بهرهاى است از محبتت اى بردبار. تویى که
الَّذى فَتَحْتَ لِعِبادِكَ باباً اِلى عَفْوِكَ، وَ سَمَّيْتَهُ التَّوْبَةَ، وَ
بر بندگانت درى به سوى بخشش خود باز کردهاى، و آن را باب توبه نامیدهاى، و
جَعَلْتَ عَلى ذلِكَ الْبابِ دَليلاً مِنْ وَحْيِكَ، لِئَلاَّيَضِلُّواعَنْهُ،
بر آن درِ گشوده راهنمایى از وحى خود قرار دادهاى، تا آن را گم نکنند،
فَقُلْتَ -تَبارَكَ اسْمُكَ -: «تُوبُوا اِلَىاللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى
پس خود - که نامت والا و مبارک است - فرمودى: «به سوى خدا توبه خالص و بىپیرایه آورید، باشد
رَبُّكُمْ اَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يَدْخِلَكُمْ جَنّاتٍ
که پروردگارتان گناهان شما را محو کند، و شما را داخل بهشتهایى
تَجْرى مِنْ تَحْتِهَاالْاَنْهارُ، يَوْمَ لا يُخْزِى اللَّهُ النَّبِىَّ وَ الَّذينَ
نماید که نهرها از زیر آن روان است، در آن روزى که خداوند پیامبر خود و آنان را که به او ایمان
امَنُوا مَعَهُ، نُورُهُمْ يَسْعى بَيْنَ اَيْديهِمْ وَ بِاَيْمانِهِمْ يَقُولُونَ:
آوردند خوار وذلیل نمىکند، درحالىکه نورشان پیشرویشان و از جانب راستشان روان است مىگویند:
رَبَّنا اَتْمِمْ لَنا نُورَنا، وَ اغْفِرْ لَنا، اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَىْءٍ قَديرٌ».
خداوندا نورمان را کامل کن، و ما را مورد مغفرت قرار ده، که تو بر هر چیز توانایى».
فَما عُذْرُ مَنْ اَغْفَلَ دُخُولَ ذلِكَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبابِ وَ
پس عذر کسى که از ورود به آن خانه غفلت کند پس از گشوده شدن در و
اِقامَةِ الدَّليلِ؟ وَ اَنْتَ الَّذى زِدْتَ فِى السَّوْمِ عَلى نَفْسِكَ
بهپا داشتن راهنما چه خواهد بود؟ و تویى که در معامله با بندگانت بر عطاى خود
لِعِبادِكَ، تُريدُ رِبْحَهُمْ فى مُتاجَرَتِهِمْ لَكَ، وَ فَوْزَهُمْ بِالْوِفادَةِ
افزودهاى، تا در این تجارتشان از عنایت تو سود برند، و در حرکت کردن به جانب تو
عَلَيْكَ، وَ الزِّيادَةِ مِنْكَ، فَقُلْتَ تَبارَكَ اسْمُكَ وَ تَعالَيْتَ:
کامیاب گردند، و از حضرتت بهرهاى افزون دریافت نمایند، به همین خاطر، تو خود - که نامت مبارک است و بس والایى - فرمودى:
«مَنْ جآءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ اَمْثالِها، وَ مَنْ جآءَ بِالسَّيِّئَةِ
«هر کس که یک کار نیک کند ده برابر آن پاداش دارد، و هر کس یک کار بد کند جز به مانند
فَلا يُجْزى اِلاَّ مِثْلَها»، وَ قُلْتَ: «مَثَلُ الَّذينَ يُنْفِقُونَ اَمْوالَهُمْ
کارش عقوبت نبیند»، و نیز فرمودى: «مثل آنان که اموالشان را
فى سَبيلِاللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ اَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فى كُلِّ سُنْبُلَةٍ
در راه خدا انفاق مىکنند مانند دانهاى است که هفت خوشه رویانده، در هر خوشه
مِائَةُ حَبَّةٍ، وَ اللَّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشآءُ»، وَ قُلْتَ: «مَنْ ذَاالَّذى
صد دانه باشد، و خداوند براى هر که بخواهد آن را چند برابر کند»، و فرمودى: «کیست آن که
يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ اَضْعافاً كَثيرَةً»، وَ ما
به خداوند قرض الحسنه دهد تا خدا آن را چندین برابر سازد؟» و امثال
اَنْزَلَتْ مِنْ نَظآئِرِهِنَّ فِى الْقُرْانِ مِنْ تَضاعيفِ الْحَسَناتِ.
و نظائر این وعدهها که در قرآن درباره چند برابر کردن کارهاى نیک فرو فرستادهاى.
وَ اَنْتَ الَّذى دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِكَ مِنْ غَيْبِكَ، وَ تَرْغيبِكَ الَّذىفيهِ
و تویى آن خداوندى که با گفتار از غیب خود و به سبب ترغیبت که در برگیرنده
حَظُّهُمْ عَلى ما لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِكْهُ اَبْصارُهُمْ، وَ لَمْ تَعِهِ
سود ایشان است آنان را به چیزى راهنمایى فرمودى که اگر از آنان مىپوشاندى دیدگانشان درک نمىکرد، و
اَسْماعُهُمْ، وَ لَمْتَلْحَقْهُ اَوْهامُهُمْ، فَقُلْتَ: «اذْكُرُونى
گوشهاشان فرانمىگرفت، و فکرشان به آن نمىرسید، چرا که فرمودى: «مرا یاد کنید
اَذْكُرْكُمْ، وَاشْكُرُوا لى وَ لاتَكْفُرُونِ»، وَ قُلْتَ: «لَئِنْ شَكَرْتُمْ
تا شما را یاد کنم، و مرا سپاس آورید و کفران نورزید»، و فرمودى: «هرآینه اگر شکر آرید شما را
لَأزيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْكَفَرْتُمْ اِنَّ عَذابى لَشَديدٌ»، وَ قُلْتَ:
افزونى دهم، و اگر ناسپاسى کنید همانا عذاب من شدید است»، و فرمودى:
«اُدْعُونى اَسْتَجِبْ لَكُمْ، اِنَّ الَّذينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتى
«مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم، آنان که از عبادت من (دعا کردن) تکبّر ورزند
سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرينَ». فَسَمَّيْتَ دُعآئَكَ عِبادَةً، وَ تَرْكَهُ
به زودى خوار و ذلیل وارد جهنم مىشوند». پس نیایش و دعا را عبادت، و ترکش را
اسْتِكْباراً، وَ تَوَعَّدْتَ عَلى تَرْكِهِ دُخُولَ جَهَنَّمَ داخِرينَ.
کبر و خودخواهى نامیدى، و بر ترک دعا به دخول دوزخ با ذلت و خوارى تهدید فرمودى.
فَذَكَرُوكَ بِمَنِّكَ، وَ شَكَرُوكَ بِفَضْلِكَ، وَ دَعَوْكَ بِاَمْرِكَ،
بدین سبب بندگان واقعى به نعمتت تو را یاد کردند، و به بخششت شکر آوردند، و به فرمانت به دعا برخاستند،
وَ تَصَدَّقُوا لَكَ طَلَباً لِمَزيدِكَ، وَ فيها كانَتْ نَجاتُهُمْ مِنْ
و به خاطر گرفتن عطاى افزونت صدقه دادند، و تنها راه آزادى آنان از
غَضَبِكَ، وَ فَوْزُهُمْ بِرِضاكَ. وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقاً مِنْ
خشم تو، و دستیابى به رضاى حضرتت در آن بود. و اگر مخلوقى مخلوق
نَفْسِهِعَلى مِثْلِالَّذى دَلَلْتَعَلَيْهِ عِبادَكَ مِنْكَ كانَ مَوْصُوفاً
دیگر را از سوى خود به مثل آنکه حضرت تو بندگانت را از سوى خود راهنمایى نمودى هدایت مىکرد موصوف
بِالْاِحْسانِ، وَ مَنْعُوتاً بِالْاِمْتِنانِ، وَ مَحْمُوداً بِكُلِّ لِسانٍ،
به احسان، و موصوف به امتنان و بخشش بود، و به هر زبانى مورد ستایش قرار مىگرفت،
فَلَكَ الْحَمْدُ ما وُجِدَ فى حَمْدِكَ مَذْهَبٌ، وَ ما بَقِىَ
پس سپاس توراست تا آنجا که در سپاس تو راهى وجود داشته باشد، و تا آنجا که
لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ، وَ مَعْنىً يَنْصَرِفُ اِلَيْهِ. يا مَنْ تَحَمَّدَ
براى سپاس کلمهاى که تو به آن ستوده شوى، و معنایى که به سپاس منصرف گردد باقى باشد. اى کسى که با احسان و فضلت
اِلى عِبادِهِ بِالْاِحْسانِ وَ الْفَضْلِ، وَ غَمَرَهُمْ بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ،
بندگان را به سپاس فراخواندهاى، و آنان را غرق عطا و بخشش خود نمودهاى،
ما اَفْشى فينا نِعْمَتَكَ! وَ اَسْبَغَ عَلَيْنا مِنَّتَكَ! وَ اَخَصَّنا بِبِرِّكَ!
چه آشکار و پخش است نعمت تو در ما! و چه فراوان است عطایت برما! و چه مخصوص است نیکى تو به ما!
هَدَيْتَنا لِدينِكَ الَّذِى اصْطَفَيْتَ، وَ مِلَّتِكَ الَّتِى ارْتَضَيْتَ،
ما را به دین برگزیدهات راه نمودى، و به آئین پسندیدهات رهنمون شدى،
وَ سَبيلِكَالَّذى سَهَّلْتَ، وَبَصَّرْتَنَاالزُّلْفَةَلَدَيْكَ، وَالْوُصُولَ
و سالک راهى فرمودى که آن را هموار کردى، و ما را به راه تقرب به پیشگاهت، و وصول
اِلى كَرامَتِكَ. اَللَّهُمَّ وَ اَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفايا تِلْكَ
به کرامتت بینایى دادى. خداوندا تو از خالصترین آن
الْوَظآئِفِ، وَ خَصآئِصِ تِلْكَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضانَ الَّذِى
وظایف، و برگزیدهترین آن فرائض، ماه رمضان را
اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سآئِرِ الشُّهُورِ، وَ تَخَيَّرْتَهُ مِنْ جَميعِ الْاَزْمِنَةِ
قرار دادى که آن را از میان سایر ماهها برگزیدى، و از میان همه زمانها و عصرها
وَ الدُّهُورِ، وَ اثَرْتَهُ عَلى كُلِّ اَوْقاتِ السَّنَةِ بِما اَنْزَلْتَ
اختیار کردى، و بر تمام اوقات سال ترجیح دادى، به خاطر آنکه
فيهِ مِنَ الْقُرْانِ وَ النُّورِ، وَ ضاعَفْتَ فيهِ مِنَ الْايمانِ، وَ
در آن قرآن و نور نازل نمودى، و ایمان را در این ماه چند برابر ساختى، و
فَرَضْتَ فيهِ مِنَ الصِّيامِ، وَ رَغَّبْتَ فيهِ مِنَ الْقِيامِ، وَ اَجْلَلْتَ
روزه گرفتن را در آن واجب فرمودى، و به شب زندهدارى در آن ترغیب کردى، و شب قدر را
فيهِ مِنْ لَيْلَةِ القَدْرِ الَّتى هِىَ خَيْرٌ مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ، ثُمَّ اثَرْتَنا
در آن که از هزار شب با ارزشتر است بزرگ داشتى، پس ما را محض
بِهِ عَلى سآئِرِ الْاُمَمِ، وَ اصْطَفَيْتَنا بِفَضْلِهِ دُونَ اَهْلِ الْمِلَلِ،
این ماه بر سایر امم برترى دادى، و در پرتو فضل آن ما را از میان همه ملتها برگزیدى،
فَصُمْنا بِاَمْرِكَ نَهارَهُ، وَ قُمْنا بِعَوْنِكَ لَيْلَهُ، مُتَعَرِّضينَ
پس به فرمانت روزش را روزه گرفتیم، و در شبش به کمک تو به عبادت برخاستیم، و به وسیله
بِصِيامِهِ وَ قِيامِهِ لِما عَرَّضْتَنا لَهُ مِنْ رَحْمَتِكَ، وَ تَسَبَّبْنا اِلَيْهِ
روزه و نمازش طالب رحمتى که براى ما مهیّا فرمودى شدیم، و آن را وسیله رسیدن
مِنْ مَثُوبَتِكَ، وَ اَنْتَ الْمَلىءُ بِما رُغِبَ فيهِ اِلَيْكَ، الْجَوادُبِما
به ثواب تو قرار دادیم، و تو بر آنچه بندگانت بدان رغبت دارند قادرى، و آنچه را که از احسانت
سُئِلْتَ مِنْ فَضْلِكَ، الْقَريبُ اِلى مَنْ حاوَلَ قُرْبَكَ. وَ قَدْ
خواسته شود بخشندهاى، و به آن که جهت رسیدن به قرب تو بکوشد نزدیکى. و همانا
اَقامَ فينا هذَا الشَّهْرُ مُقامَ حَمْدٍ، وَ صَحِبَنا صُحْبَةَ
این ماه در نزد ما ستوده زیست، و با ما همنشینى
مَبْرُورٍ، وَ اَرْبَحَنا اَفْضَلَ اَرْباحِ الْعالَمينَ، ثُمَّ قَدْ فارَقَنا عِنْدَ
پسندیده بود، و برترین منفعت جهانیان را براى ما به ارمغان آورد، پس به هنگام پایان
تَمامِ وَقْتِهِ، وَانْقِطاعِ مُدَّتِهِ، وَ وَفآءِ عَدَدِهِ، فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ
گرفتن وقت، و سرآمدن مدت، و کامل شدن روزهایش از ما جدا شد، اینک آن را وداع مىگوئیم
وِداعَ مَنْ عَزَّ فِراقُهُ عَلَيْنا، وَ غَمَّنا وَ اَوْحَشَنَا انْصِرافُهُ عَنّا،
وداع کسى که هجرانش بر ما غمانگیز است، و روى گرداندنش ما را به اندوه و وحشت دچار کرده،
وَ لَزِمَنا لَهُ الذِّمامُ - الْمَحْفُوظُ، وَ الْحُرْمَةُ الْمَرْعِيَّةُ، وَ الْحَقُّ
و بر عهده ما پیمان ناگسستنى، و حرمت در خور توجه، و حق
الْمَقْضِىُّ، فَنَحْنُ قآئِلُونَ: اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا شَهْرَ اللَّهِ الْاَكْبَرَ،
لازم دارد، به این خاطر مىگوئیم: سلام بر تو اى بزرگترین ماه خدا،
وَ يا عيدَ اَوْلِيآئِهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا اَكْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ
و اى عید عاشقان حق. سلام بر تو اى کریمترین همنشین از میان
الْاَوْقاتِ، وَ يا خَيْرَ شَهْرٍ فِى الْاَيّامِ وَ السّاعاتِ. اَلسَّلامُ
اوقات، و اى بهترین ماه در روزها و ساعات. سلام
عَلَيْكَ مِنْ شَهرٍ قَرُبَتْ فيهِ الْامالُ، وَ نُشِرَتْ فيهِ الْاَعْمالُ.
بر تو اى ماهى که در طىّ تو برآورده شدن آمال نزدیک گشته، و اعمال در آن پخش و فراوان است.
اَلسَّلامُ عَلَيْكَ مِنْ قَرينٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً، وَ اَفْجَعَ
سلام بر تو اى همنفسى که قدر و منزلتت بزرگ، و فقدانت
فَقْدُهُ مَفْقُوداً، وَ مَرْجُوٍّ الَمَ فِراقُهُ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ مِنْ اَليفٍ
بسیار دردناک است، و اى مایه امیدى که دوریت رنجآور است. سلام بر تو اى همدمى که چون رو کنى
انَسَ مُقْبِلاً فَسَرَّ، وَ اَوْحَشَ مُنْقَضِياً فَمَضَّ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ
ما را مونس شاد کنندهاى، و چون سپرى شوى وحشتآور و دردناکى. سلام بر تو
مِنْ مُجاوِرٍ رَقَّتْ فيهِ الْقُلُوبُ، وَ قَلَّتْ فيهِ الذُّنُوبُ. اَلسَّلامُ
اى همسایهاى که دلها نزد تو نرم شد، و گناهان در تو نقصان گرفت. سلام
عَلَيْكَ مِنْ ناصِرٍ اَعانَ عَلَى الشَّيْطانِ، وَ صاحِبٍ سَهَّلَ
بر تو اى یاورى که ما را در مبارزه با شیطان یارى دادى، و اى مصاحبى که راههاى
سُبُلَ الْاِحْسانِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ ما اَكْثَرَ عُتَقآءَ اللَّهِ فيكَ،
احسان را هموار و آسان ساختى. سلام بر تو که چه بسیارند آزاد شدگان حضرت حق در تو،
وَ ما اَسْعَدَ مَنْ رَعى حُرْمَتَكَ بِكَ! اَلسَّلامُ عَلَيْكَ ما كانَ
و چه سعادتمند است کسى که حرمتت را به واسطه خودت رعایت نمود! سلام بر تو که چه
اَمْحاكَ لِلذُّنُوبِ، وَ اَسْتَرَكَ لِأَنْواعِ الْعُيُوبِ! اَلسَّلامُ عَلَيْكَ
بسیار گناهان را از پرونده ما زدودى، و چه عیبها که بر ما پوشاندى! سلام بر تو
ما كانَ اَطْوَلَكَ عَلَى الْمُجْرِمينَ، وَ اَهْيَبَكَ فى صُدُورِ
که زمانت بر گنهکاران چه طولانى بود، و در دل مؤمنان چه
الْمُؤْمِنينَ! اَلسَّلامُ عَلَيْكَ مِنْ شَهْرٍ لاتُنافِسُهُ الْاَيّامُ.
هیبتى داشتى! سلام بر تو اى ماهى که هیچ زمانى با تو پهلو نزند.
اَلسَّلامُ عَلَيْكَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ كُلِّ اَمْرٍ سَلامٌ. اَلسَّلامُ
سلام بر تو اى ماهى که از هر نظر مایه سلامتى. سلام
عَلَيْكَ غَيْرَ كَريهِ الْمُصاحَبَةِ وَ لا ذَميمِ الْمُلابَسَةِ. اَلسَّلامُ
بر تو که مصاحبتت ناپسند و معاشرتت نکوهیده نیست. سلام
عَلَيْكَ كَما وَفَدْتَ عَلَيْنا بِالْبَرَكاتِ، وَ غَسَلْتَ عَنّا دَنَسَ
بر تو همچنان که با برکات بر ما وارد شدى، و ناپاکى معاصى را از پرونده
الْخَطيئاتِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ غَيْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً، وَ لا مَتْرُوكٍ
ما شستى. سلام بر تو که وداع با تو نه از باب خستگى، و فراغت از روزهات نه
صِيامُهُ سَاَماً. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ، وَ
به خاطر ملالت است. سلام بر تو که قبل از آمدنت در آرزویت بسر مىبردیم، و
مَحْزُونٍ عَلَيْهِ قَبْلَ فَوْتِهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ كَمْ مِنْ سُوءٍ
پیش از رفتنت بر هجرانت محزونیم. سلام بر تو که چه بدىها که به سبب
صُرِفَ بِكَ عَنّا، وَ كَمْ مِنْ خَيْرٍ اُفيضَ بِكَ عَلَيْنا. اَلسَّلامُ
تو از جانب ما گشته، و چه خوبیها که از برکت تو به سوى ما سرازیر شده! سلام
عَلَيْكَ وَ عَلى لَيْلَةِ الْقَدْرِ الَّتى هِىَ خَيْرٌ مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ.
بر تو و بر شب قدرى که از هزار ماه بهتر است.
اَلسَّلامُ عَلَيْكَ ما كانَ اَحْرَصَنا بِالْاَمْسِ عَلَيْكَ، وَ اَشَدَّ
سلام بر تو که دیروز چه سخت بر تو دل بسته بودیم، و فردا چه بسیار
شَوْقَنا غَداً اِلَيْكَ! اَلسَّلامُ عَلَيْكَ وَ عَلى فَضْلِكَ الَّذى
شائق تو مىشویم! سلام بر تو و بر فضیلت تو که از آن
حُرِمْناهُ، وَ عَلَى ماضٍ مِنْ بَرَكاتِكَ سُلِبْناهُ. اَللَّهُمَّ اِنَّا اَهْلُ
محروم گشتیم، و بر برکات گذشتهات که از دست ما گرفته شد. بارالها ما اهل
هذَا الشَّهْرِ الَّذى شَرَّفْتَنا بِهِ، وَ وَفَّقْتَنا بِمَنِّكَ لَهُ حينَ جَهِلَ
این ماهیم که ما را به آن شرافت بخشیدى، و توفیق ادراکش را به ما عنایت فرمودى آنگاه که
الْاَشْقِيآءُ وَقْتَهُ، وَ حُرِمُوا لِشِقآئِهِمْ فَضْلَهُ. اَنْتَ وَلِىُّ ما اثَرْتَنا
تیرهبختان وقتش را نشناختند، و از بخت بدشان از فضلش محروم شدند. تویى سرپرست آنچه از معرفتش
بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ، وَ هَدَيْتَنا لَهُ مِنْ سُنَّتِهِ، وَ قَدْ تَوَلَّيْنا بِتَوْفيقِكَ
که ما را بدان برترى دادى، و آنچه از سنّتش که ما را بدان رهنمون شدى، و ما به توفیق تو
صِيامَهُ وَقِيامَهُ عَلى تَقْصيرٍ، وَاَدَّيْنا فيهِ قَليلاً مِنْ كَثيرٍ. اَللَّهُمَّ
به روزه و نماز آن برخاستیم همراه با تقصیر، و در آن اندکى از بسیار را بجا آوردیم. خداوندا
فَلَكَ الْحَمْدُ اِقْراراً بِالْاِسآئَةِ، وَ اعْتِرافاً بِالْاِضاعَةِ، وَ لَكَ
پس تو را سپاس همراه با اقرار به بدیهامان، و اعتراف به سهلانگاریمان، در حالى که
مِنْ قُلُوبِنا عَقْدُ النَّدَمِ، وَ مِنْ اَلْسِنَتِنا صِدْقُ الْاِعْتِذارِ، فَاْجُرْنا
در قلوبمان ندامت قطعى، و بر زبانمان عذر صادقانه داریم، پس ما را با توجه
عَلى ما اَصابَنا فيهِ مِنَ التَّفْريطِ اَجْراً نَسْتَدْرِكُ
به اعتراف به تقصیرى که در این ماه داشتیم مزدى عنایت کن که تدارک کننده
بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فيهِ، وَ نَعْتاضُ بِهِ مِنْ اَنْواعِ الذُّخْرِ
فضیلتهاى دلخواهمان، و جایگزین ذخیرههایى که
الْمَحْرُوصِ عَلَيْهِ، وَ اَوْجِبْ لَنا عُذْرَكَ عَلى ما قَصَّرْنا فيهِ
مورد علاقه ماست باشد، و عذر ما را در کوتاهى از اداى
مِنْ حَقِّكَ، وَ ابْلُغْ بِاَعْمارِنا ما بَيْنَ اَيْدينا مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ
حقّت قبول کن، و آینده عمرمان را به ماه رمضان آینده که در پیش داریم
الْمُقْبِلِ، فَاِذا بَلَّغْتَناهُ فَاَعِنّا عَلى تَناوُلِ ما اَنْتَ اَهْلُهُمِنَ الْعِبادَةِ،
برسان، و چون ما را به آن رساندى ما را بر انجام عبادتى که سزاوار توست یارى ده،
وَ اَدِّنا اِلَى الْقِيامِ بِما يَسْتَحِقَّهُ مِنَ الطّاعَةِ، وَ اَجْرِ لَنا مِنْ صالحِ
و به انجام طاعتى که شایسته آن ماه است موفق دار، و عمل صالحى را که
الْعَمَلِ مايَكُونُ دَرَكاًلِحَقِّكَ فِىالشَّهْرَيْنِ مِنْشُهُورِ الدَّهْرِ.
موجب تدارک حق تو در آن دو ماه از ماههاى زمان خواهد بود به دست ما جارى فرما.
اَللَّهُمَّ وَ ما اَلْمَمْنا بِهِفى شَهْرِنا هذامِنْ لَمَمٍ اَوْ اِثْمٍ، اَوْ واقَعْنا
خداوندا هر گناه کوچکى یا بزرگى که در این ماه به آن دست زدیم، یا معصیتى که
فيهِ مِنْ ذَنْبٍ، وَ اكْتَسَبْنا فيهِ مِنْ خَطيئَةٍ، عَلى تَعَمُّدٍ مِنَّا اَوْ
به آن آلوده گشتیم، یا خطایى که مرتکب شدیم، از روى عمد یا
عَلى نِسْيانٍ، ظَلَمْنا فيهِ اَنْفُسَنا، اَوِانْتَهَكْنا بِهِ حُرْمَةً مِنْ
فراموشى، که در آن به خود ظلم کرده، یا حرمت دیگرى را بدان
غَيْرِنا، فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَاسْتُرْنا بِسِتْرِكَ، وَ اعْفُ
دریده باشیم، پس بر محمد و آلش درود فرست، و ما را از همه آنها در پرده ستّارى حضرتت بپوشان، و به عفوت
عَنّا بِعَفْوِكَ، وَ لاتَنْصِبْنا فيهِ لِاَعْيُنِ الشّامِتينَ، وَ لاتَبْسُطْ عَلَيْنا
از ما بگذر، و ما را در آن ماه شهره به پیش دیده شماتت کنندگان قرار مده، و زبان
فيهِ اَلْسُنَ الطّاعِنينَ، وَ اسْتَعْمِلْنا بِما يَكُونُ حِطَّةً وَ كَفّارَةً
طعنهزنندگان را بر ما باز مکن، و ما را به کارى بدار که سبب فرونهادن گناهان و پوشاندن آن
لِما اَنْكَرْتَ مِنّا فيهِ، بِرَاْفَتِكَ الَّتى لاتَنْفَدُ، وَ فَضْلِكَ الَّذى
چیزى شود که در آن ماه بر ما نمىپسندى، به مهربانیت که پایان ندارد، و احسانت که کاستى
لايَنْقُصُ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَ اجْبُرْ مُصيبَتَنا
نمىپذیرد. خداوندا بر محمد و آلش درود فرست، و ضایعه دردآور از دست رفتن رمضانمان را
بِشَهْرِنا، وَ بارِكْ لَنا فى يَوْمِ عيدِنا وَ فِطْرِنا، وَاجْعَلْهُ مِنْ
جبران کن، و روز عیدمان و فطرمان را بر ما مبارک گردان، و آن را از بهترین روزهایى
خَيْرِ يَوْمٍ مَرَّ عَلَيْنا، اَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ، وَ اَمْحاهُ لِذَنْبٍ، وَ اغْفِرْ لَنا
قرار ده که بر ما گذشته، که بیشترین عفو را موجب، و بیشترین معاصى را محو کننده باشد، و گناهان
ما خَفِىَ مِنْ ذُنُوبِنا وَ ما عَلَنَ. اَللَّهُمَّ اسْلَخْنا بِانْسِلاخِ هذَا
پنهان و آشکار ما را مورد مغفرت قرار ده. بارالها پایان یافتن این ماه را
الشَّهْرِ مِنْ خَطايانا، وَ اَخْرِجْنا بِخُرُوجِهِ مِنْ سَيِّئاتِنا،
پایان یافتن خطاهایمان قرار ده، و به دنبال خارج شدنش ما را از بدیهامان خارج کن،
وَ اجْعَلْنا مِنْ اَسْعَدِ اَهْلِهِ بِهِ، وَ اَجْزَلِهِمْ قِسْماً فيهِ، وَ اَوْفَرِهِمْ
و ما را از سعادتمندترین اهل این ماه به آن، و پرنصیبترین آنان در آن، و بهرهمندترین ایشان
حَظّاً مِنْهُ. اَللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعى هذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعايَتِهِ، وَ حَفِظَ
از خودت قرار ده. بار الها هر کس که این ماه را آن طور که بایسته است رعایت کرده، و احترامش را
حُرْمَتَهُ حَقَّ حِفْظِها، وَ قامَ بِحُدُودِهِ حَقَّ قِيامِها، وَ اتَّقى
آنچنان که باید حفظ نموده، و حدودش را به بهترین صورت بپاداشته، و از گناهانش
ذُنوُبَهُ حَقَّ تُقاتِها، اَوْ تَقَرَّبَ اِلَيْكَ بِقُرْبَةٍ اَوْجَبَتْ رِضاكَ
به نحو صحیح پرهیز کرده، یا به وسیله کار خیر به تو تقرب جسته که موجب خشنودیت از وى
لَهُ، وَ عَطَفَتْ رَحْمَتَكَ عَلَيْهِ، فَهَبْ لَنا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِكَ،
گشته، و رحمتت را متوجه او نموده، پس مانند آنچه به او بخشیدى از توانگرى خود به ما ببخش،
وَ اَعْطِنا اَضْعافَهُ مِنْ فَضْلِكَ، فَاِنَّ فَضْلَكَ لا يَغيضُ، وَ اِنَّ
و چندین برابر آن را از فضل خود به ما عطا فرما، زیرا که فضلت کاستى نگیرد، و خزائنت
خَزآئِنَكَ لاتَنْقُصُ بَلْ تَفيضُ، وَ اِنَّ مَعادِنَ اِحْسانِكَ
نقصان نپذیرد بلکه افزون مىشود، و معادن احسانت از بین
لاتَفْنى، وَ اِنَّ عَطآءَكَ لَلْعَطآءُ الْمُهَنَّا. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلىمُحَمَّدٍ
نمىرود، و همانا عطاى تو گوارا عطایى است. بارالها بر محمد و آلش درود
وَ الِهِ، وَ اكْتُبْ لَنا مِثْلَ اُجُورِ مَنْ صامَهُ، اَوْ تَعَبَّدَ لَكَ فيهِ
فرست، و همانند پاداش آنانکه تا روز رستاخیزاین ماه را روزه گرفتهاند، یا به بندگى تو در آن
اِلى يَوْمِ الْقِيمَةِ. اَللَّهُمَّ اِنّا نَتُوبُ اِلَيْكَ فى يَوْمِ فِطْرِنَا الَّذى
اقدام کردهاند براى ما ثبت کن. بارالها در این روز فطر که
جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنينَ عيداً وَ سُرُوراً، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِكَ مَجْمَعاً
آن را براى اهل ایمان عید و شادى، و براى اهل آیین خود روز اجتماع و گردهمایى قراردادى به درگاهت
وَ مُحْتَشَداً، مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ اَذْنَبْناهُ، اَوْ سُوءٍ اَسْلَفْناهُ، اَوْ خاطِرِ
توبه مىکنیم، از هر معصیتى که دچارش شدیم، یا هر کار بدى که به آن دست زدیم، یا اندیشه
شَرٍّ اَضْمَرْناهُ، تَوْبَةَ مَنْ لايَنْطَوى عَلى رُجُوعٍ اِلى ذَنْبٍ،
سوئى که در دل داشتیم، مانند توبه کسى که خیال بازگشت به گناه را ندارد،
وَ لايَعوُدُ بَعْدَها فى خَطيئَةٍ، تَوْبَةً نَصُوحاً خَلَصَتْ مِنَ
و پس از توبه به جانب هیچ خطایى برنمىگردد، توبه پاک و خالصى که از
الشَّكِّ - وَ الْاِرْتِيابِ، فَتَقَبَّلْها مِنّا، وَارْضَ عَنّا، وَ ثَّبِتْنا عَلَيْها.
شک و تردید پیراسته باشد، پس آن را از ما بپذیر، و از ما راضى شو، و ما را بر آن استوار بدار.
اَللَّهُمَّ ارْزُقْنا خَوْفَ عِقابِ الْوَعيدِ، وَ شَوْقَ ثَوابِ الْمَوْعُودِ،
بارالها، ترس از عذاب وعده داده شده، و رغبت به ثواب موعود را روزى ما کن،
حَتّى نَجِدَ لَذَّةَ ما نَدْعُوكَ بِهِ، وَ كَاْبَةَ ما نَسْتَجيرُكَ مِنْهُ،
تا لذّت آنچه را که از تو مىخواهیم بیابیم، و غصه آنچه را که از آن به تو پناه مىبریم دریابیم،
وَ اجْعَلْنا عِنْدَكَ مِنَ التَّوَّابينَ الَّذينَ اَوْجَبْتَ لَهُمْ
و ما را در پیشگاهت از توبه کنندگانى قرار ده که محبتت را بر ایشان
مَحَبَّتَكَ، وَ قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُراجَعَةَ طاعَتِكَ، يا اَعْدَلَ
حتم ساختهاى، و بازگشتشان را به طاعت خود قبول نمودهاى، اى عادلترین
الْعادِلينَ. اَللَّهُمَّ تَجاوَزْ عَنْ ابآئِنا وَ اُمَّهاتِنا وَ اَهْلِ دينِنا
عادلها. بارالها، از پدران و مادران و اهل دین ما
جَميعاً مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَ مَنْ غَبَرَ اِلى يَوْمِ الْقِيمَةِ.اَللَّهُمَّ
همگى، چه آن که از ایشان از دنیا رفته، و چه آن که تا قیامت به آنان خواهد پیوست درگذر. بارالها
صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ نَبِيِّنا وَ الِهِ كَما صَلَّيْتَ عَلى مَلآئِكَتِكَ
بر محمد پیامبر ما و بر آلش درود فرست همچنان که بر فرشتگان مقرّبت درود
الْمُقَرَّبينَ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ وَ الِهِ كَما صَلَّيْتَ عَلى اَنْبِيآئِكَ
فرستادى، و بر او و بر آلش درود فرست آن طور که بر پیامبران مرسلت درود فرستادى،
الْمُرْسَلينَ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ وَ الِهِ كَما صَلَّيْتَ عَلى عِبادِكَالصّالِحينَ، وَ
و بر او و بر آلش درود فرست آن طور که بر بندگان شایستهات درود نثار کردى، و
اَفْضَلَ مِنْ ذلِكَ يا رَبَّ الْعالَمينَ، صَلوةً تَبْلُغُنا بَرَكَتُها، وَ
بهتر از آن اى خداى عالمیان، چنان درودى که برکتش به ما برسد، و
يَنالُنا نَفْعُها، وَ يُسْتَجابُ لَها دُعآؤُنا، اِنَّكَ اَكْرَمُ مَنْ رُغِبَ
سودش نصیب ما گردد، و بهخاطر آن دعاهایمان مستجاب شود، زیرا که تو بزرگوارترین کسى هستى که به او
اِلَيْهِ، وَ اَكْفى مَنْ تُوُكِّلَ - عَلَيْهِ، وَ اَعْطى مَنْ سُئِلَ مِنْ
توجه شده، و بىنیاز کنندهترین کسى هستى که بر او اعتماد شده، و بخشندهترین کسى هستى که از احسانش
فَضْلِهِ، وَ اَنْتَ عَلى كُلِّ شَىْءٍ قَديرٌ.
درخواست شده، و تو بر هر چیز توانایى.